Çocuklarda Kaygı Bozukluğu (Anksiyete) Sebepleri

Çocuğunuz bu dönem daha hırçın ya da gergin mi görünüyor? Yoksa siz biraz kaygılı mı davranıyorsunuz? Esasında ebeveynlik ve kaygı duygusu genelde kol kola geziyor. İşte tıpkı yetişkinler gibi çocuklarda da dönem dönem kaygılar baş gösterebiliyor. Olağan kaygı duygusu ve çocuklarda kaygı bozukluğu arasındaki farkı daha net görmenizi sağlayacak ipuçları bu dosyamızda sizi bekliyor!

Kaygı hayatın akışında olağan kabul edilen bir duygu. Fakat kaygının içinde bulunulan anın sınırlarından taşması veya aşırıya kaçması yaşam kalitesini olumsuz etkileyebiliyor. Özellikle de duygu durumlarını tahlil etme yetisini henüz tam kazanamamış çocuklar söz konusu olduğunda bu etkiler çok daha sancılı hissedilebiliyor.

Ege Eğitim Dergisi’nde yayınlanan 9-12 Yaş Çocuklarının Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi isimli araştırmada, çocuklarda kaygı bozukluğunun yaşam kalitesi, işlevsellik, okul, aile ve sosyal alanlarda birçok soruna sebep olabileceği belirtiliyor. Bu konuda söylenebilecek daha birçok söz bulunuyor. Çocuklarda kaygı bozukluğuna dair tüm merak ettikleriniz için okumaya devam edin!

Kaygı Bozukluğu Nedir?

Kaygı bozukluğu, kişinin daha önce yaşadığı deneyimlere bağlı olarak ya da nedeni belli olmayan öznel bir duruma karşı gösterdiği aşırı endişe hali ve nevrotik tepki olarak açıklanıyor. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi’nde yayınlanan Korku, Kaygı Ve Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları isimli makale, kaygı bozukluğunu bu şekilde tanımlıyor ve olağan kaygıyla kaygı bozukluğu arasındaki farkı somut tehlike varlığıyla ilişkilendiriyor. Somut tehlike ya da net bir neden var olmaksızın yaşanan endişeli hal kaygı bozukluğuyla ilişkilendiriliyor.

İnsanın yaşı kaç olursa olsun, paylaşmak sosyalleşmenin ilk adımları arasında yer alıyor. Bu nedenle çocuğun oyun gruplarına katılmadan, kreşe veya anaokuluna başlamadan paylaşma bilincini kavrarsa daha hızlı sosyalleşebileceği belirtiliyor. Çocuklar paylaşmayı önce aile içinde ardından parkta, oyun gruplarında, kreşte, anaokulunda ve ilkokulda öğreniyor.

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Olur mu?

T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Aile Eğitim Rehberi Ruhsal Duygusal Bozukluğu Olan Çocuklar isimli makaleye göre, çocuk ve ergenlerde de kaygı bozuklukları görülebiliyor. Hatta aynı kaynakta çocuk ruh sağlığı birimlerine yapılan başvuruların büyük bir çoğunluğunun kaygı bozukluğu vakaları olduğu belirtiliyor. Yetişkinlerde görülen tüm kaygı bozukluklarının çocuklarda da görülebileceği paylaşılıyor. Ayrıca çocuklarda en sık görülen kaygı bozukluğu tanısının “Ayrılma Kaygısı Bozukluğu” olduğu belirtiliyor.

Aile Eğitim Rehberi Ruhsal Duygusal Bozukluğu Olan Çocuklar isimli makaleye göre çocukluk ve ergenlik çağında gelişimsel döneme göre normal olarak kabul edilen bazı korku ve kaygılar gözlemlenebiliyor. Bebeklik döneminde yüksek sesler, bakım veren kişiden ayrılma ve yabancılar çocukların kaygılı tavırlar göstermesine neden olabiliyor.

3 ila 6 yaş dönemindeyse hayvanlar, karanlık, bağ kurduğu yetişkinlerden ayrı kalmak, palyoçalar ve hayali yaratık imgeleri çocuklarda kaygı tepkilerine neden olabiliyor. Okul çağında korku ve kaygıların daha gerçekçi bir çerçeve kazanması bekleniyor.

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Neden Olur?

İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi’nde yayınlanan Yaygın Anksiyete Bozukluğu Tanılı Çocuk/Ergenlerin Annelerinin Ebeveyn Tutumu ile Duygu Düzenleme Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi isimli araştırma, annelerin duygu düzenleme konusunda karşılaştıkları güçlüklerin çocukların kaygı düzeyi üzerinde doğrudan etkili olduğunu gösteriyor. Özellikle de kaygı bozukluğu söz konusu olduğunda çocukların bakım veren kişiyi taklit ederek benzer tepkileri vermeye meyilli olduğunu gözler önüne seriyor.

9-12 Yaş Çocuklarının Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi isimli makalede, kız çocuklarının kaygı düzeyinin daha yüksek olduğu ve kardeş sayısının artmasıyla kaygı bozukluğu riskinin de artış gösterdiği paylaşılıyor. Bunun yanı sıra ailenin eğitim düzeyinin artmasıyla çocuklarda kaygı bozukluğu riski olasılığının azaldığı da aktarılan veriler arasında yer alıyor.

Çocuklarda Kaygı Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Uzman onaylı sağlık makaleleri yayınlanan Healthline’daki bir makaleye göre, çocuklarda kaygı bozukluğuna işaret eden başlıca faktörler şu şekilde sıralanıyor:

Aile, okul veya arkadaşlarla düzenlenen etkinliklerde aşırı korku veya endişe hali
Düşük öz güven ve benlik saygısı
İştah düzeyinde değişiklikler görülmesi
Karın ağrısı, baş ağrısı, kas ağrısı veya gerginlik benzeri fiziki semptomlar
Sinirlilik, yorgunluk ve huzursuzluk
Konsantrasyon eksikliği
Uyku sorunu ve kabuslar
Hata yapma ve utanma korkusu

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Nelere Yol Açar?

Aile Eğitim Rehberi Ruhsal Duygusal Bozukluğu Olan Çocuklar isimli araştırmaya göre, çocuklarda kaygı bozukluğu farklı etkilere sebep olabiliyor. Örneğin; çocuk doğal afet gibi travmatik olayların günlük olaylar kadar sık gerçekleşebileceği yanılgısına kapılabiliyor. Bunun yanı sıra kaygı bozukluğu olan çocuklarda anksiyete, sıklıkla mükemmeliyetçi bir kimlik gelişimini de tetikliyor. Çocuk hata yapmamayı çok önemsiyor ve performans kaygıları çok yoğun seyrediyor.

Uzun vadede çocuklar sosyal aktivitelere karşı ilgisizleşiyor, akran ilişkilerinde güçlükler yaşıyor ve akademik başarı düzeyinde düşüş görülebiliyor. Peki, ebeveynlerin çocuklarda kaygı problemi konusunda nasıl bir tutum izlemesi gerekiyor?

Kaygı Bozukluğu Olan Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

9-12 Yaş Çocuklarının Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi isimli araştırmaya göre çocuğun kardeşinin doğumu, yeni bir eve taşınma, okula başlama ya da okul değişikliği gibi hayatını doğrudan etkileyecek konularda bilgilendirilmesi ve açıklamalar yapılarak değişikliğe hazırlanması gerekiyor. Çocukların kaygı halinde duygularının önemsenmesi ve rahatlatılmaya çalışılması da önemli bir husus oluyor.

Healthline’da yayınlanan Recognizing Anxiety Symptoms in Children isimli makalede, çocuklarında kaygı bozukluğu olan ailelerin deneyebileceği yöntemler bu şekilde sıralanıyor:

Çocuğunuzla yoga yapabilir ve ona nefes egzersizleri öğretebilirsiniz.
Yaşam alanında bir sakinleşme noktası belirleyebilirsiniz.
Çizim, boyama ve el işi gibi sanat projelerine teşvik edebilirsiniz.
Olumsuz düşüncelerini saptamasına ve bunlarla mücadele etmesine destek olabilirsiniz.
Duygularını yazması için ona bir günlük hediye edebilirsiniz.

Ebeveynlerin dikkatine: Kaygı bulaşıcıdır! Aile Eğitim Rehberi Ruhsal Duygusal Bozukluğu Olan Çocuklar isimli makaleye göre, çocuklar için güven kaynağı olan ebeveynler ya da onlara bakım veren diğer yetişkinler söz konusu olduğunda kaygı daha da yoğun olarak görülebiliyor. Çocuklar, çeşitli nesne ve durumlardan korkmayı ve kaygılanmayı sözlü veya sözlü olmayan yollarla yetişkinlerden öğreniyor.

Çocuklarda Kaygı Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Kaygı Bozukluğu Olan Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

Healthline’da yayınlanan Recognizing Anxiety Symptoms in Children isimli makalede, çocuğunun kaygı düzeyinin yoğun olması ve bunun yaşamında çeşitli etkilere neden olması halinde ailelerin mutlaka bir çocuk ve ruh sağlığı uzmanından profesyonel destek alması gerekiyor. Çocuklarda kaygı bozukluğunun tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerin terapi, oyun terapisi, farkındalık eğitimi ve ilaç tedavisi olduğu da aynı kaynakta verilen bilgiler arasında bulunuyor.

Özetle; çocukların da tıpkı yetişkinler gibi kaygı bozukluğu yaşaması olasılığı mevcut. Çocuğunuzun duygularını ve beklentilerini anlamak konusunda dikkat ve özen göstermelisiniz. Tabii çocuğunuzun rol modeli olan kendiniz için de aynı özenli tutumu sergilemelisiniz!.

*Bu sayfada yer alan bilgiler, doktorunuzun ya da bir sağlık hizmetleri uzmanının verdiği önerilerin yerine geçmemelidir. Çocuklarda kaygı bozukluğu hakkında en doğru bilgiyi edinmek için mutlaka bir çocuk ve ruh sağlığı uzmanına danışmanız gerekmektedir.

Kaynaklar;