Depremi Çocuğunuza Nasıl Anlatmalısınız?

Çocukların doğal afetler ve özellikle deprem hakkında bilgi sahibi olması hayati önem taşıyor. Peki, böyle hassas bir konuyu çocukta kaygı uyandırmadan anlatmak mümkün mü? Gelin, bu süreci birlikte atlatalım!

Depremin özellikle de çocuklar için endişe verici ve anlaşılması güç olması gayet tahmin edilebilir bir durum. Ancak pek çok insan çocuklara deprem psikolojisi hakkında doğru bilgi aktarmak yerine bu konunun üstünü örtmeyi tercih ediyor. Aslında deprem bilgisi olası bir sarsıntı anında çocukların bu duruma sağduyulu bir şekilde yaklaşmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle uzmanlar çocuklara uygun bir dille depremi anlatmak gerektiğini belirtiyor. Siz ebeveynlere de çocuklarda korku uyandırmayacak ve psikolojilerini etkilemeyecek şekilde depremi anlatma görevi düşüyor.

Unutmayın, doğru bir iletişim ile çocuklara en hassas konuları bile açıkça anlatmak mümkün. Çocuğunuza depremi açıklarken nasıl bir yaklaşım benimsemeniz gerektiğini ve depremin çocuklar üzerine etkisini öğrenmek istiyorsanız sizin için hazırladığımız çocuklar ve deprem rehberini hemen okumaya başlayın!

Depremin Çocuklar Üzerindeki Etkisi

American Psychological Association dergisinde yayınlanan Earthquakes and Children: The Role of Psychologists with Families and Communities adlı makalede yer alan bilgilere göre deprem fikrinin çocuklarda yarattığı etkiler şu şekilde sıralanıyor:

• Korku ve anksiyete: Deprem haberleri veya çevreden duyulan hikayeler çocuğun güvende olmadığını hissetmesine neden oluyor. Bu durum anksiyete ve korkuya yol açıyor.
• Davranışsal değişiklikler: Deprem sonrası psikoloji çocuklarda saldırganlık, huzursuzluk, uyku bozukluğu ve hiperaktivite gibi olumsuz davranış değişikliklerini ortaya çıkarıyor. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinde yayınlanan Deprem Yaşayan ve Yaşamayan Okul Öncesi Çocukların Davranışsal/Duygusal Sorunlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi adlı araştırmaya göre, 1-5 yaş arası çocuklarda saldırganlık eğilimi bir hayli yüksek oluyor.
• İştah kaybı: Deprem korkusu yaşayan çocuklarda iştah kaybı ve çeşitli yeme bozuklukları görülüyor. Çocuklarda beslenme düzeninin bozulması da enerji seviyesini azaltarak yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor.
• Eğitimde aksaklık: Deprem endişesi çocuklarda konsantrasyon bozukluğu ve buna bağlı olarak anlama güçlüğüne sebebiyet veriyor. Derslere odaklanamayan çocuklarda okula gitme isteği azalıyor.
• Sosyal etkileşimin azalması: Deprem korkusu olan çocuklar sosyal etkinliklerden kaçınma eğilimi gösteriyor. Bu durum çocuğun sosyal becerilerinin gelişimini olumsuz yönde etkiliyor.

Çocuklara Depremi Anlatırken Dikkat Etmeniz Gerekenler

Çocuklara doğal afetlerin özellikle de depremin ne olduğunu anlatmak onların endişe ve korkularını tetikleyebiliyor. Onlara bu konuyu açıklarken öncelikle dikkatli bir yaklaşım sergilemek gerekiyor. Çocuklara deprem anında ne tür önlemler alabileceklerini öğretmek ve travmatik olaylar konusunda perspektif kazanmalarını sağlamak için bu konuşmayı yapmak öneriliyor. Bu hususta dikkat edilmesi gereken faktörleri sizin için sıraladık.

İlk Olarak “Deprem Nedir?”i Sade Bir Dille Anlatın

Early Education adlı dergide yayınlanan Talking About Earthquakes and Tsunamies başlıklı makaleye göre, depremin ne olduğunu çocuklara anlatırken basit ve net bir dil kullanmak gerekiyor. Çocuklar genellikle depremin neden gerçekleştiği hakkında meraklı sorular soruyor. Bu aşamada depremin doğal bir olay olduğunu ve yerin altındaki büyük levhaların hareketiyle meydana geldiğini anlatmak yeterli. Çok fazla bilgi vermek küçük bir çocuk için yük olabilirken durumu aşırı hafifletmek ise ciddiyetin yok olmasına yol açabiliyor. Bu nedenle çocuğunuzu bilgilendirirken dengeyi bulmaya özen göstermelisiniz.

Hazırlığınızı Birlikte Yapın ve Bilgilendirin

Los Angeles Times dergisinde yayınlanan How To Talk To Your Kids About Earthquakes adlı makaleye göre deprem hazırlığının çocuklarla birlikte yapılması, güven duygusunu artırma konusunda önem arz ediyor. Aile bireyleri olarak deprem anında karşılaşılabilecek olası senaryoları ele almak, belirli bir plan oluşturmak ve birlikte deprem çantası hazırlamak çocukların tehlikeli durumlar karşısında daha korunaklı hissetmesini sağlayabiliyor.

Deprem Anını ve Yapılması Gerekenleri Anlatın

Federal Emergency Management Agency (FEMA) tarafından yayınlanan Earthquake Safety Activities for Children and Teachers adlı rehbere göre, “Çök, kapan ve tutun” talimatını çocuklara düzenli olarak hatırlatmak gerekiyor. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) yayınladığı Deprem Anında Neler Yapmalısınız? adlı rehberde, deprem anında sandalyelerle desteklenmiş masa altı, dayanıklı koltuk ve içi dolu sandık gibi sağlam eşyaların yanına çömelmek gerektiği belirtiliyor. Tüm bu bilgileri çocuklarınıza anlatarak olası bir afet anında daha bilinçli davranmalarını sağlayabilirsiniz.

Soğukkanlı Olmanın Altını Çizin

Çocuklar genellikle kendi davranışlarını, ebeveynlerinin tutumlarını ve tepkilerini gözlemleyerek şekillendiriyor. Bilhassa deprem gibi konularda sizin sergileyeceğiniz soğukkanlı ve kontrollü tutum onlar için büyük bir güven kaynağı oluyor. Çocuğunuza örnek olmanın yanında ona deprem anında sakin kalması ve doğru adımları takip etmesi gerektiğini bizzat söylemelisiniz. Bu konudaki endişelerini dinlemek için zaman ayırmalı ve acil durumların üstesinden gelmenin de mümkün olduğunu belirtmelisiniz.

Evinizdeki Güvenli ve Tehlikeli Yerleri Belirtin

Çocuklara olası bir deprem anında evin içinde sığınması ve uzaklaşması gereken yerleri göstermek son derece önemli. Bu bilgileri paylaşırken ilgili yerlerin neden güvenli ya da tehlikeli olduğunu detaylı bir şekilde açıklayarak çocukları bilgilendirmek gerekiyor. Böylelikle çocuklar da bu yerlerin nasıl tespit edildiğini idrak ederek çevresindeki insanları bilinçlendirebiliyor.

Çocuğunuza Yapabileceği Görevler Verin

Çocuğa gerekli bilgileri aktardıktan sonra bu bilgileri pratiğe dökerek öğrenim sürecini pekiştirebilirsiniz. Mesela ona tatbikat formatında pratik görevler vermeyi deneyebilirsiniz. Deprem çantasını yerleştirme ya da aile üyeleriyle buluşma yeri belirleme gibi görevlerle çocuğun kendisine olan güvenini artırabilirsiniz. Nitekim bu tür görevler çocuğun potansiyel korku ve endişelerini azaltırken bir yandan da ona kontrol becerisi kazandırmaya yardımcı oluyor.

Çocuğunuzu Bilinçlendirmeyi Unutmayın

Çocuğunuzu deprem konusunda bilinçlendirirken onun güvende hissetmesi için anlaşılır bir dil kullanmanız gerektiğinden söz etmiştik. Ona depremin doğal bir olay olduğunu ve doğru hazırlıklarla bu zorlukların aşılabileceğini anlatmalısınız. “Çök, kapan ve tutun” talimatlarını hatırlatarak herhangi bir tehlike anında hazır olmasını sağlayabilirsiniz. En önemlisi de ona her zaman yanında olduğunuzu hissettirmeli ve bir ekip olarak hareket edeceğinizi vurgulamalısınız. Nitekim bu yaklaşım çocuğun endişelerini daha iyi yönetmesine yardımcı oluyor.

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Çocuğunuzla doğal afetler gibi hassas konular hakkında konuşmadan önce muhakkak uzman bir pedagoğa danışmanız gerekmektedir.

Kaynaklar;

• “Deprem Anında Neler Yapmalısınız?”, T.C İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimini Başkanlığı (AFAD), 2018. (çevrim içi)
• Erkan S., “Deprem Yaşayan ve Yaşamayan Okul öncesi Çocukların Davranışsal/Duygusal Sorunlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2010. (çevrim içi)
• “Earthquake Safety Activities for Children and Teachers”, Federal Emergency Management Agency (FEMA), 2005. (çevrim içi)
• Margolin G., Ramos M., “Earthquakes and Children: The Role of Psychologists with Families and Communities”, American Psychological Association, 2011. (çevrim içi)
• “Talking About Earthquakes and Tsunamies”, Early Education, 2011. (çevrim içi)
• “How To Talk To Your Kids About Earthquakes”, Los Angeles Times, 2021. (çevrim içi)

Beğen

Kaydet