Okul Beslenme Çantasına Ne Konulmalıdır?

Okul çağındaki çocukların enerji ihtiyaçlarını karşılamak, konsantrasyonlarını artırmak ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazanmalarını sağlamak aslında hiç de zor değil. Nasıl mı? İdeal bir okul beslenme çantası hazırlamanın inceliklerini öğrenmeye davetlisiniz!

Okula giden bir çocuk için beslenme çantasını hazırlamak zaman zaman zor bir görev olabiliyor. Öte yandan, çocukların gün boyu enerjilerini koruması ve dengeli beslenmesi okul beslenme çantasının içeriğine bağlı. Peki, size göre okul beslenme çantasına hangi besinler eklenmeli? Çocukların enerji ihtiyacı nasıl karşılanmalı? Çocuk beslenmesi açısından son derece kritik olan bu sorular ve daha fazlasının yanıtları için sayfayı kaydırmaya başlayın!

Beslenme Çantası Neden Önemlidir?

Dengeli beslenmenin hayatın her aşamasında önemli olduğunu biliyoruz. Aile ve Toplum, Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi’nde yayınlanan bir makaleye göre özellikle büyüme, gelişme ve öğrenme işlevlerinin hız kazandığı okul çağında beslenme daha bir önemli hale geliyor.

Okul çağındaki çocukların besin ve enerji öğelerini yetersiz almasının büyüme ve gelişmeyi olumsuz yönde etkilediği bilinen bir gerçek. Çocukların en çok zaman geçirdiği mekan da okul olduğuna göre, beslenme çantası bu noktada kritik bir önem taşıyor. Beslenme çantasının önemi en çok aşağıdaki konularda belirginleşiyor:

Enerji sağlama: Okulda geçen süre boyunca çocuklar elbette enerjiye ihtiyaç duyuyor. Doğru hazırlanmış bir beslenme çantası protein, karbonhidrat, vitamin ve mineral gibi temel besin öğelerini almaya yardımcı oluyor. Böylelikle enerji gereksinimi karşılanmış oluyor.
Konsantrasyonu artırma: Uygun besinlerle hazırlanmış bir okul beslenme çantası çocukların derslere daha iyi odaklanmasını sağlıyor. Vücudun ihtiyaç duyduğu enerjiyi dengeleyerek konsantrasyonu artırmak mümkün hale geliyor.
Dengeli beslenme alışkanlıkları oluşturma: Çocuklar okul beslenme çantası aracılığıyla yeni gıdalarla tanışarak dengeli beslenme alışkanlıkları edinebiliyor. Bu alışkanlıklar ilerleyen yaşlarda da kalıcı hale gelebiliyor.

İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsünün yayın organı olan Çocuk Dergisi’ndeki bir makaleye göre, okul çağındaki çocukların beslenmesi yalnızca büyüme ve gelişme açısından değil; aynı zamanda yetişkinlik döneminde ortaya çıkacak kronik hastalıkların önlenmesine de yardımcı olabiliyor.

Çocukların Okul Beslenme Çantasında Neler Olmalı?

Harvard Üniversitesi tarafından yayınlanan bir rehbere göre çocukların okul beslenme çantasında sebze ve meyvelerin büyük bir yer kaplaması gerekiyor. İster çiğ ister haşlanmış sebzelere muhakkak yer verilmesi tavsiye ediliyor. İşlenmiş tahıl yerine tam tahıl, özellikle baklagiller, kuru yemişler ve kuru meyveler öneriliyor. Protein kaynağı olarak ise balık, tavuk veya hindi; kalsiyum ve D vitamini ihtiyacını karşılamak adına da süt ürünlerinin tercih edilmesi gerektiği belirtiliyor. Süt, meyveli yoğurt, ayran veya kefir gibi alternatifler bu noktada ideal birer seçenek olarak öne çıkıyor.

Çocukların gün boyu yeterli sıvı almasını sağlamak da son derece önemli. Bu nedenle beslenme çantasında mutlaka doldurulabilir bir su şişesine yer ayırmak gerekiyor.

Porsiyon Kontrolüne Dikkat Edilmeli

T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Okul Öncesi ve Okul Çağı Çocuklara Yönelik Beslenme Önerileri ve Menü Programları adlı rehbere göre okul öncesi ve okul çağındaki çocuklar için yetişkin porsiyonları uygun bulunmuyor. Çocukların yemesi gereken porsiyonun yetişkin porsiyonlarının dörtte biri ila dörtte üçü arasında olması tavsiye ediliyor. Tabii bu durum çocukların boy, vücut ağırlığı, yaş ve fiziksel aktivitesine göre değişiklik göstermeli. Uzman diyetisyenler tarafından çocuklar için hazırlanacak kişiselleştirilmiş beslenme planları doğrultusunda, okul beslenme çantaları için en ideal porsiyon kontrolü yapılıyor.

Zengin Besin Grubu

Çocuğunuz için okul beslenme çantası hazırlarken vücudun ihtiyaçlarını farklı besin öğeleri aracılığıyla karşılamak oldukça önemli. T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı rehbere göre besinlerden günlük alınan enerji, protein, vitamin ve minerallerin vücutta fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için dört besin grubunda yer alan besinlerin öğünlere dengeli bir şekilde dağıtılması gerekiyor. Genellikle öğle yemeği için hazırlanan okul beslenme çantalarına özel her biri birbirinden zengin besin önerileri işte şu şekilde:

Bağışıklık Sistemi için Meyve ve Sebze

Çocuk Dergisi kaynağında okul beslenme çantasında en az bir çeşit pişmiş veya çiğ sebze, yemeğin üzerine tüketmek için ise en az bir taze meyve bulunması gerektiğine değiniliyor. Sebzeler A, C ve K vitaminleri, demir ve kalsiyum açısından zengin iken; taze meyveler ise C vitamini, lif ve doğal şeker açısından oldukça zengin bir tüketim sağlıyor. Bu besinlerin besleyici içeriği sayesinde hem bağışıklık sistemi desteklenmiş hem de sağlıklı bir yaşam tarzının temellerini atılmış oluyor.

Su Tüketimi

Nutrients adlı dergide yayınlanan bir makaleye göre çocukların günlük 1 ila 1,5 litre aralığında su tüketmesi öneriliyor. Elbette bu miktar çocuğun yaşına ve kilosuna göre değişiklik göstermeli. Çocukların okul saatlerinde yeterli miktarda su alabilmesi için okul beslenme çantasına 500-750 mililitre (ml) aralığında bir su şişesi konulmalı.

Lif İçeren Ürünler

Çocuk Dergisi’nde yayınlanan makaleye göre okul beslenme çantasında yağ içeriği yüksek, lif içeriği düşük olan sosis veya hamburger gibi besinlere yer verilmemesi gerekiyor. Bu besinler yerine yüksek lif içerikli tam tahıllı sandviçler, meyve ve sebzeler, tam tahıllı krakerler veya kuru yemişlere yer verilmesi tavsiye ediliyor. Yüksek lif içeren besinlerin sindirim sisteminin normal fonksiyonlarını desteklediği ve doyuruculuk sağladığına değiniliyor.

Kuru Yemiş Seçimi

T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan rehbere göre okul beslenme çantasına fındık, ceviz gibi kuru yemişler ya da üzüm, kayısı, incir gibi kuru meyveler ilave edilebilir. Yüksek protein içerikli bu besinler çocukların günlük enerji ve besin ihtiyaçlarını karşılamak için uygun birer seçenek oluyor.

Protein Kaynakları ve Ürünleri

T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı rehbere göre günlük protein alımının kilogram başına 0,95 kilogram (kg) olması gerekiyor. Çocuklarda günlük protein gereksiniminin et, süt ve yumurta gibi zengin protein kaynaklarından sağlanması öneriliyor.

Journal of Human Nutrition and Dietetics adlı dergide yayınlanan bir araştırmaya göre okul beslenme çantasına haftada en az bir gün balık, tavuk, hindi veya ton balığı gibi yüksek protein içerikli bir besin eklenmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra fasulye, kuru yemiş, chia tohumu, süt, fıstık ezmesi ve haşlanmış yumurta gibi gıdalar da yüksek oranda protein içeriyor. Çocuğun sürekli aynı gıdalardan sıkılması durumunda ton balıklı sandviç, tavuklu salata, fıstık ezmeli sandviç gibi farklı alternatifleri değerlendirebilirsiniz.

Harvard Üniversitesi tarafından yayınlanan bir rehbere göre eğer çocuğunuz beslenme çantasına koyduğunuz yiyecekleri tüketmiyorsa farklı sunumlar yapabilirsiniz. Örneğin; meyve ve sebzeleri küp küp kesmek, sandviçleri kurabiye kesiciler yardımıyla çeşitli şekillere dönüştürmek gibi yöntemler deneyebilirsiniz. Ayrıca çocukları yemek hazırlığına dahil etmek de faydalı bir seçenek olabilir.

Beslenme Çantası Önerileri

Çocuğunuza okul için beslenme çantası hazırlarken sebze ve meyveleri çok iyi bir şekilde yıkadığınızdan, buna ek olarak ambalajlı gıdaların son kullanma tarihlerini de kontrol ettiğinizden emin olmalısınız. Tüm bu önlemleri aldıktan sonra ideal bir okul beslenme çantası hazırlayabilirsiniz.

T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı rehberde yer alan İlköğretim Okulları için Haftalık Örnek Beslenme Çantası Menüsü’nden alınan bilgiler doğrultusunda hazırladığımız haftalık beslenme çantası önerilerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:

Haftalık Okul Beslenme Çantası Önerileri*
Günler	Menü	Meyve ve sebze alternatifleri (Mevsime göre)
Pazartesi	Ton balıklı veya tavuklu makarna salatası 5-6 adet zeytin Taze sıkılmış meyve suyu 1 şişe (500-750 ml) su	1 küçük boy elma 1 orta boy portakal 1 salkım üzüm 4-5 adet erik
Salı	1-2 adet börek veya poğaça gibi unlu mamül ürünü 1 adet küçük boy ayran 1 paket tam tahıllı kraker 1 porsiyon meyve 1 şişe (500-750 ml) su	1 küçük boy elma 1 büyük boy mandalina 1 orta boy portakal 1 salkım üzüm 4-5 adet erik
Çarşamba	Haşlanmış yumurtalı veya peynirli sandviç Taze sıkılmış meyve suyu 1 porsiyon çiğ sebze 1 şişe (500-750 ml) su	1 küçük boy domates 1 orta boy havuç 4-5 yaprak yeşil yapraklı sebze (marul vb.)
Perşembe	Peynirli omlet 1 dilim kek (tercihen meyveli) 1 adet küçük boy ayran 1 porsiyon çiğ sebze 1 şişe (500-750 ml) su	1 küçük boy elma 1 büyük boy mandalina 1 orta boy portakal 1 salkım üzüm 4-5 adet erik
Cuma	1 kibrit kutusu peynir 5-6 adet zeytin 1-2 dilim tam tahıllı ekmek 1 adet küçük boy süt 1 porsiyon çiğ sebze 1 şişe (500-750 ml) su	1 küçük boy domates 1 orta boy havuç 4-5 yaprak yeşil yapraklı sebze (marul vb.)

*Yukarıdaki tablo yalnızca bir örnek olup, kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Çocuğunuza okul beslenme çantası hazırlamadan önce mutlaka bir uzmana danışmalısınız.

Çocuğunuz yemek konusunda seçici davranıyor ve siz de ne yapacağınızı bilemiyor musunuz? Çocuk beslenmesi hakkında daha fazla bilgi edinmek için Çocuk Beslenmesinde Yapılan Yanlışlar ve Çocuğa Zorla Yemek Yedirmek Yanlış mıdır? adlı içeriklerimize göz atabilirsiniz.

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Çocuğunuzun beslenme planıyla ilgili herhangi bir karar almadan önce muhakkak doktorunuza danışmalısınız.

Kaynaklar;